مصالح سنتر

گچ

گچ ساختمانی گرد سفید رنگی است که از ملات آن به عنوان اندود و همچنین چسباننده هوایی (به این معنی که کسب مقاومت آن توسط واکنش شیمیایی، ترکیب مجدد با آب و خشک شدن در هوا صورت می گیرد) استفاده می کنند. پودر گچ از حرارت دادن و گرفتن بخش قابل توجهی از آب تبلور سنگ گچ و سپس آسیاب کردن آن حاصل می شود، پودر سفید حاصل وقتی با آب مخلوط شود مجددا آب تبلور خود را جذب میکند و پس از مدت کوتاهی سخت می شود.

سنگ گچ

ترکیب عمده انواع گچ سولفات کلسیم آبدار (CaSo4+2H2O) می باشد که در  انواع:

الف) سنگ گچ خالص: که به آن ژیپس (گچ خام) و یا دی هیدریت خالص می گویند (از 5/32 درصد Cao  و 6/46 درصد SO3 و 9/20 درصد آب- H2O- تشکیل می شود.) گچ خالص، سفید رنگ است ولی ناخالصی ها سبب تغییر رنگ آن می شود. (وجود زغال آنرا خاکستری، هیدرواکسید آهن آنرا زرد روشن، Feo آنرا کبود چروک و Fe2o3 آنرا به رنگ قرمز در می آورد)

ب) سنگ گچ مرمری: جز سنگهای زینتی بوده و مصرف گچ پزی ندارد، به دلیل نرمی زیاد در ساخت وسایل زینتی استفاده می شود.

ج) سنگ مطبق: بصورت لایه لایه می باشد و مصرف گچ پزی ندارد.

د)سنگ گچ خوشه ای: بصورت تارهای ابریشم بهم چسبیده اند و مصرف گچ پزی ندارد.

ه) سنگ گچ معمولی: بصورت غیر بلوری می باشد و فراوانترین نوع سنگ گچ می باشدو برای گچ پزی بکار می روند.

ویژگی های گچ:

الف) زودگیر بودن:

می دانیم گیرش تغییر حالت از خمیری(مایع) به جامد می باشد. گچ بطریقه شیمیایی در مجاور آب سفت و سخت می شود. بر خلاف سایر ملات ها برای ساخت گچ باید پودر گچ را به آب اضافه نمود که میزان کم و زیادی آب بستگی به جنس و ریزی دانه های گچ دارد. زمان گیرش ملات گچ به نوع سنگ گچ و نحوه پخت و ریزی دانه های گچ و اندازه آب مصرفی در ملات و درجه حرارت محیط بستگی دارد.

گیرش گچ ساختمانی که برای آستر اندود و کارهای سفت کاری استفاده می شود نباید کمتر از 4 دقیقه شروع و گرفتن آن نیز نباید بیشتر از 10 دقیقه پایان یابد. گیرش ملات گچ اندود که برای رومالی استفاده می شود نباید زودتر از 8 تا 25 دقیقه آغاز و گرفتن آن نباید بیشتر از 25 تا 60 دقیقه پایان یابد (خاصیت زودگیری گچ باعث شده است که از آن بعنوان ملات بین آجرهای طاق ضربی استفاده کنند)

ب) ازدیاد حجم (در هنگام گیرش):

گچ تنها ملاتی است که هنگام گیرش (سخت شدن) در حدود 1 درصد ازدیاد حجم دارد. ملات گچ پس از سخت شدن، خشک می شود و دیگر تغییرات حجم ندارد علت مصرف گچ بعنوان اندود، خاصیت ازدیاد حجم آن می باشد که سطحی تقریبا بدون خلل و فرج و بهداشتی را ایجاد می کند که ترک و شکاف در آن ایجاد نمی شود.

ج)مقاومت در برابر آتش (خاصیت آتشپادی): از آنجا که گچ سخت شده دارای دو ملکول آب می باشد، چنانچه به اندود گچ حرارت برسد، آب تبلور از گچ جدا گشته و بصورت یک لایه از آب در مقابل آتش قرار می گیرد لذا اندود گچ می تواند 3-2 ساعت از گسترش آتش جلوگیری کند (از این رو این ماده برای حفاظت قطعات فلزی و چوبی در برابر آتش بعنوان متاخرکننده آتش سوزی مطرح می شود)

د) آکوستیک بودن:

ملات گچ ازمرحله سخت شدن تا خشک شدن آب اضافی خود را از دست می دهد و تخلخل ناشی از این امر و ساختار مولکولی گچ سخت شده باعث می شود گچ 75-60 درصد ارتعاشات صوتی را جذب کند و از پژواک صوت جلوگیری کند. (دو پارامتر از دیدگاه اکوستیک در ساختمان مطرح می شود، مسئله عایق بندی صوتی و  مسئله جذب صوت . منظور از عایقبندی صوتی یک جز ساختمان قابلیت جلوگیری یا کاهش عبور صوت از آن جز ساختمان نظیر یک دیوار جداکننده می باشد  از آنجا که سطوح قائم مثل دیوارهای جداکننده فضاها بیشتر با صوت هوایی (هوابرد) درگیر هستند لذا جرم حجمی مصالح این سطوح هرچه بیشتر باشد عایق بندی صوت هوایی بهتر است چون مواد ساخته شده از گچ ساختمانی دارای جرم حجمی کمی اند لذا در مقایسه با مصالح با جرم زیاد قابلیت عایق بندی صوتی (هوایی) کمتری دارند ولی پارامتر دیگر در خصوص اکوستیک ساختمان مسئله قابلیت جذب صوت یا به عبارتی مقدار کاهش در انرژی صوت در اثر برخورد با سطح جز ساختمان می باشد که از این جهت گچ خوب عمل می کند برای افزایش جذب صوت استفاده از آب اکسیژنه برای تهیه ملات و استفاده از مواد پرکننده نظیر پرلیت توصیه می گردد.)

علاوه برموارد بیان شده از دیگر خواص گچ می توان به رنگ سفید و خاصیت رنگ پذیری و خاصیت پلاستیک (شکل پذیری) و ارزانی و فراوانی گچ اشاره  نمود.

فرآورده های گچی:

محصولات پیش ساخته ای که از اختلاط گچ با بعضی مصالح دیگر بدست می آید و باعث تسریع درعملیات ساختمانی و کاهش بار مرده و هزینه اجرایی می گردند مصرف زیاد پیدا کرده اند و از آن جمله:

الف) صفحه یا ورق یا تخته گچی:

متشکل از سه لایه است مغز آن گچ معمولی به ضخامت حدود 10 میلیمتر و بیشتر است که بوسیله تار شیشه، خمیر کاغذ و مانند اینها مسلح، با افزودن مواد کف زا، سبک و با ماده افزودنی تندگیر کننده ای زودگیر شده و قدری ماده افزودنی خمیر کننده نیز به آن افزوده تا از ترک خوردن آن جلوگیری شود. طرفین گچ با کاغذ کرافت پوشانده شده که علاوه بر پوشش، خاصیت مسلح کردن را به تخته گچی می دهد. تخته گچی در برابر آتش مقاوم است و بعضی از انواع آن نیز خاصیت اکوستیک نیز دارند از این فراورده در اجرای سیستم های دیوار خشک استفاده می کنند، این نوع دیوارها از نصب صفحات گچی روی قاب های سبک چوبی یا فلزی متصل به کف و سقف ساختمان ایجاد می شوند.

ب) گچ های سبک:

برای سبک سازی و جاذب صوت کردن بیشتر گچ می توان از سنگدانه های سبک مانند پرلیت (در ملات گچ و پرلیت) و یا مصرف آب اکسیژنه و یا گرد سولفات آلومینیم که تولید گاز می کند استفاده نمود. همچنین از پودر کاه و سبوس برنج نیز در تولید قطعات سبک استفاده می کنند.

ج) گچ مسلح:

از الیاف گیاهی، مو، مفتول های باریک فلزی در تولید قطعات گچی مسلح استفاده می شود که نسبت به قطعه گچی معمولی و قطعه گچی پوک دارای مقاومت کششی و فشاری بیشتر است.

د) گچ بلانشه:

از ترکیب گچ با سنگ ریزه ساخته می شود.

ه) بلوک های گچی:

قطعات سبکی اند که از گچ ساختمانی، مواد افزودنی، مواد پر کننده، یا مواد متخلخل کننده یا بدون آنها ساخته می شوند. انواع بلوک های گچی در سه نوع بر اساس وزن مخصوص در بازار یافت می شوند از این قطعات برای جداسازی فضاهای داخلی ساختمان استفاده می کنند.

مصالح سنتر

 منبع: مصالح ساختمانی، سید محمد حسن کزازی